| 2015-10-9 10:16:30 |
<<Կայծակներ և Տարրական Մասնիկների Արագացում>> խորագրով միջազգային գիտաժողով
Երևան, Հայաստան, Հոկտեմբերի 5-9, 2015թ.
Ամպրոպաբեր ամպերում կայծակի առաջացման
խնդիրը` թերևս մթնոլորտային գիտության ամենամեծ
առեղծվածներից է: Ամպրոպաբեր ամպերի էլեկտրականացման, կայծակնային ակտիվության,
բարձր հաճախականության ռադիո ճառագայթման և մասնիկների հոսքերի միջև կապը դեռևս
միանշանակ չի հաստատվել: Մթնոլորտում բարձր էներգիայի երևույթների (այսպես կոչված
ամպրոպային վերգետնյա աճեր –TGEs) դիտարկումը տալիս է առավել հետաքրքիր հնարավորություն`
ուսումնասիրելու նրանց կապը կայծակի առաջացման հետ: Կայծակները և ԱՎԱ-ները
մթնոլորտային <<էլեկտրական շարժիչի>> լիցքաթափման այլընտրանքային
մեխանիզմներն են, և այս երկու երևույթների համաչափ դիտարկումը օգնում է ավելի լավ
հասկանալ այդ երևույթները:
Բարձր էներգիայի այս երևույթները քննարկելու նպատակով
Երևանի Ֆիզիկայի Ինստիտուտի Նոր Ամբերդ միջազգային գիտաժողովների կենտրոնում
կազմակերպվեց գիտաժողով` “Կայծակներ և Տարրական Մասնիկների Արագացում” անվամբ:
Գիտաժողովի կազմակերպիչներն էին` ԵրՖԻ-ի տիեզերական ճառագայթների բաժանմունքը և
Մոսկվայի պետական համալսարանի միջուկային ֆիզիկայի ինստիտուտը` ԵրՖԻ-ի և ՀՀ
գիտության պետական կոմիտեի հովանավորությամբ: ԱՄՆ-ից, Ֆրանսիայից, Ճապոնիայից,
Իսրաելից, Գերմանիայից, Ռուսաստանից և Հայաստանից ժամանած 30 գիտնականներ և
ուսանողներ մասնակցեցին գիտաժողովին:
Ելույթները կենտրոնացած էին ամպրոպաբեր ամպերում
բարձր էներգիայի արտանետումների մոդելների դիտարկումների ուսումնասիրության,
կայծակների միջոցով մասնիկների հոսքերի դադարեցման, տիեզերքից և երկիր մոլորակի
մակերևույթից առաջացող ամպրոպների մթնոլորտի բազմաչափ դիտարկումների, ամպրոպաբեր
ամպերում ձևավորվող լիցքավորված կառուցվածքների և դրա չափերի գնահատման,
մթնոլորտային էլեկտրական արտանետումներից ռադիո ճառագայթման, լայնածավալ
ամպրոպային հոսքերի (EASes) ազդեցությունը` կայծակի առաջացման և այլնի վրա:
Քննարկումները լուսաբանում էին հետևյալ հարցերը`
արդյոք տարրական մասնիկները խթանում են կայծակի առաջացմանը, արդյոք լայնածավալ
ամպրոպային հոսքերը խոչընդոտում են վերգետնյա կայծակների առաջացմանը, արդյոք TGE և
TGF հոսանքները կապված են կայծակի հոսանքի հետ, տարրական մասնիկների հոսքերի
դադարեցման մեխանիզմը:
Գիտաժողովի մասնակիցները համաձայնեցին, որ
արդյունավետ կլինի համեմատել Հայաստանի, Ճապոնիայի, Սլովակիայի և ԱՄՆ-ի տարրական
մասնիկների դետեկտորների միջոցով կատարած տարբեր պայմաններում TGE-ի
ուսումանասիրությունների փորձարարական տվյալների մեծ քանակությունը, որպեսզի
ստուգվի ամպրոպաբեր ամպերում տարրական մասնիկների առաջացման մոդելները: Հայ
գիտնականները առաջարկեցին Արագածում տեղադրել այլ երկրներում մշակված սենսորներ,
որտեղ առավել հաճախ մեծ TGE-ների դեպքերը գրանցվում են գարնանը և աշնանը:
